Web 3.0 (Web3) سومین نسل از تکامل فناوریهای وب است. وب، همچنین به عنوان وب جهانی (World Wide Web) شناخته میشود، بخش اساسی برای استفاده از اینترنت، ارائه خدمات وب سایت و برنامه است.
وب 3.0 هنوز در حال تکامل و تعریف است و به این ترتیب، یک تعریف متعارف و پذیرفته شده جهانی وجود ندارد. با این حال آنچه واضح است این است که Web 3.0 تاکید زیادی بر برنامههای غیرمتمرکز خواهد داشت و از فناوریهای مبتنی بر بلاکچین استفاده گستردهای خواهد کرد. Web 3.0 همچنین از یادگیری ماشینی و هوش مصنوعی (AI) برای کمک به توانمندسازی برنامههای کاربردی هوشمندتر و سازگارتر استفاده خواهد کرد.
جنبه دیگری که بخشی از تعریف نوظهور Web 3.0 است، مفهوم وب معنایی است. از جمله کسانی که از ادغام فناوری معنایی در وب حمایت کردهاند، خالق وب، تیم برنرز لی است.
بیش از 10 سال طول کشید تا از وب اصلی، Web 1.0، به Web 2.0 منتقل شویم، و انتظار میرود که پیادهسازی کامل و تغییر شکل وب با Web 3.0 به همان اندازه، و یا حتی بیشتر طول بکشد.
اگر روند تغییر از Web 1.0، به عنوان ارائهدهنده اطلاعات ثابت که در آن مردم وبسایتها را میخوانند اما به ندرت با آنها تعامل دارند، تا Web 2.0، به عنوان یک وب تعاملی و اجتماعی که امکان همکاری بین کاربران را فراهم میکند، ردیابی شود، میتوان فرض کرد که Web 3.0 هم نحوه ساخت وب سایتها و هم نحوه تعامل مردم با آنها را تغییر خواهد داد.
Web 3.0 چگونه کار میکند؟
با فناوریهای Web 1.0 و Web 2.0، زبان نشانهگذاری فرامتن (HTML) چیدمان و تحویل صفحات وب را تعریف میکند. HTML با Web 3.0 همچنان یک لایه اساسی خواهد بود، اما نحوه اتصال آن به منابع داده و اینکه آن منابع داده در کجا قرار دارند، میتواند تا حدودی با نسلهای قبلی وب متفاوت باشد.
بسیاری از وبسایتها و تقریباً همه برنامههای کاربردی در عصر Web 2.0 برای ارائه دادهها و کمک به فعال کردن عملکرد، به گونهای از پایگاه داده متمرکز، متکی هستند. با Web 3.0 ، به جای پایگاه داده متمرکز، برنامهها و خدمات از یک بلاکچین غیرمتمرکز استفاده میکنند. با بلاکچین، ایده اصلی این است که یک مرجع مرکزی دلخواه وجود نداشته باشد، بلکه شکلی از اجماع توزیع شده وجود دارد.
یک ایدهآل حاکم که در جامعه بلاکچین و Web 3.0 در حال ظهور است، مفهوم یک سازمان مستقل غیرمتمرکز (DAO) است. فناوریها و جوامع Web 3.0 بهجای داشتن یک مرجع مرکزی که بر عملیات یک پلتفرم حاکم باشد، با یک DAO، شکلی از خودگردانی را در یک رویکرد غیرمتمرکز ارائه میکنند.
Web 3.0 همچنین اساساً با ارزهای دیجیتال بیشتر از ارزهای فیات کار میکند. امور مالی و توانایی پرداخت برای کالاها و خدمات با روش پرداخت غیرمتمرکز در سراسر Web 3.0 با استفاده از ارزهای رمزنگاری شده، فعال شده است که همگی بر پایه فناوری بلاکچین ساخته و فراهم شدهاند.
هر دو Web 1.0 و Web 2.0 اساساً با فضای آدرس دهی IPv4 ساخته شدهاند. به عنوان تابعی از رشد گسترده وب در طول دههها، در Web 3.0 نیاز به آدرسهای اینترنتی بیشتر وجود دارد، چیزی که IPv6 ارائه میکند.
ویژگیهای کلیدی Web 3.0
Web 3.0 ممکن است با هوش مصنوعی، وب معنایی و ویژگیهای حاضر در ذهن ساخته شود. ایده استفاده از هوش مصنوعی، ناشی از این هدف است که به کاربران نهایی دادههای سریعتر و مرتبطتر ارائه شود. وبسایتی که از هوش مصنوعی استفاده میکند باید بتواند دادههایی را که فکر میکند یک کاربر خاص مناسب میبیند، فیلتر کرده و ارائه دهد.
نشانکگذاری اجتماعی بهعنوان یک موتور جستجو میتواند نتایج بهتری نسبت به Google ارائه دهد، زیرا آن، نتایج وبسایتهایی است که توسط کاربران رای بیشتری کسب کردهاند. با این حال این نتایج میتواند توسط انسان نیز دستکاری شود. هوش مصنوعی میتواند برای جدا کردن نتایج مشروع از جعلی استفاده شود، بنابراین نتایجی مشابه نشانکگذاری اجتماعی و رسانههای اجتماعی ایجاد میکند اما بدون بازخورد بد.
یک وب با هوشمندی مصنوعی همچنین دستیارهای مجازی را معرفی میکند، دستیارهایی که امروزه به عنوان یک جنبه ساخته شده در دستگاه یا از طریق برنامههای شخص ثالث در حال ظهور است.
ایده پشت وب معنایی طبقهبندی و ذخیره اطلاعات، به گونهای است که به سیستم کمک کند معنی دادههای خاص را آموزش دهد. به عبارت دیگر، یک وبسایت باید بتواند کلماتی را که در جستارهای جستجو قرار میگیرند، به همان روشی که یک انسان درک میکند، درک کند و بتواند محتوای بهتری تولید و به اشتراک بگذارد. این سیستم همچنین از هوش مصنوعی استفاده خواهد کرد. وب معنایی به رایانه یاد خواهد داد که دادهها به چه معناست و سپس هوش مصنوعی اطلاعات را میگیرد و از آنها استفاده میکند.
چندین ویژگی کلیدی Web 3.0 وجود دارد که به تعریف آنچه که احتمالاً نسل سوم وب خواهد بود کمک میکند، از جمله موارد زیر:
- غیر متمرکز: برخلاف دو نسل اول وب، که در آن حاکمیت و برنامههای کاربردی تا حد زیادی متمرکز بودند، Web 3.0 غیرمتمرکز خواهد بود. برنامهها و خدمات در یک رویکرد توزیع شده فعال میشوند، جایی که یک مرجع مرکزی وجود ندارد.
- مبتنی بر بلاکچین: بلاکچین عاملی برای ایجاد برنامهها و خدمات غیرمتمرکز است. با بلاکچین، دادهها و ارتباط بین سرویسها با رویکردی متفاوت از زیرساخت پایگاه داده متمرکز، توزیع میشود. بلاکچین همچنین میتواند یک دفتر کل غیرقابل تغییر از تراکنشها و فعالیتها را فعال کند و به ارائه اصالت قابل تأیید در دنیای غیرمتمرکز کمک کند.
- رمزارز فعال شده است: استفاده از ارزهای دیجیتال یکی از ویژگیهای کلیدی خدمات Web 3.0 است و تا حد زیادی جایگزین استفاده از ارز فیات میشود.
- خودمختار و باهوش مصنوعی: به طور کلی خودکارسازی بیشتر یکی از ویژگیهای حیاتی Web 3.0 است و این خودکارسازی تا حد زیادی توسط هوش مصنوعی تأمین میشود.
Web 3.0 در مقابل Web 2.0
Web 3.0 جانشین دو نسل قبلی وب است.
اولین نسل وب، که گاهی به آن Web 1.0 نیز گفته میشود، توسط تیم برنرز لی در سال 1989 اختراع و تعریف شد. Web 1.0 در مورد دسترسی اولیه و اتصال بین وب سایتهای ثابت بود. اولین نسل وب تقریباً تا سال 2004 دوام آورد، زمانی که تیم اوریلی به ابداع اصطلاح Web 2.0 کمک کرد.
Web 2.0 به وب سایتها و برنامههایی اطلاق میشود که از محتوای تولید شده توسط کاربر برای کاربران نهایی استفاده میکنند. Web 2.0 امروزه در بسیاری از وب سایتها استفاده میشود که عمدتاً متوجه تعامل و همکاری کاربر است. Web 2.0 همچنین بر ارائه اتصال شبکه جهانی و کانالهای ارتباطی تمرکز دارد.
تفاوت بین Web 2.0 و Web 3.0 در این است که Web 3.0 بیشتر بر استفاده از فناوریهایی مانند یادگیری ماشینی و هوش مصنوعی متمرکز است که به جای محتوایی که سایر کاربران نهایی ارائه کردهاند، محتوای مرتبط برای هر کاربر را ارائه میدهد. Web 2.0 اساساً کاربران را قادر میسازد تا در محتوای سایت مشارکت کنند و گاهی اوقات با آنها همکاری کنند، در حالیکه Web 3.0 به احتمال زیاد این مشاغل را به وب معنایی و فناوریهای هوش مصنوعی تبدیل میکند. Web 3.0 همچنین به شدت متوجه خدمات و اختیارات غیرمتمرکز است، که این با عطف توجه Web 2.0 در تضاد بارزی قرار دارد.
Web 1.0 Web 2.0 Web 3.0
در سال 1989 توسط تیم برنرز لی ایجاد شد
این اصطلاح توسط تیم اوریلی در سال 2004 ابداع شد
استفاده مدرن با بلاکچین توسط گاوین وود، یکی از بنیانگذاران اتریوم، در سال 2014 تعریف شده است.
محتوای وب سایت استاتیک
محتوای پویا و ورودی کاربر
محتوای معنایی که میتواند از هوش مصنوعی بهرهمند شود
تحویل اطلاعات
شبکههای اجتماعی
جهانهای متاورس
زیرساخت متمرکز
زیرساخت خدمات ابری که هنوز تا حد زیادی متمرکز است
غیرمتمرکز، محاسبات لبه و همتا به همتا
محتوای مبتنی بر پایگاه داده رابطهای و تحویل برنامه
خدمات توزیع شده مبتنی بر بلاکچین
برنامههای Web 3.0
Web 3.0 با داشتن بلاکچین در شالوده خود، تعداد فزایندهای از انواع مختلف برنامهها و سرویسهای جدید را امکانپذیر میکند، از جمله موارد زیر:
- NFT: توکنهای غیرقابل تعویض (NFT) نشانههایی هستند که در یک بلاکچین با اختلاطی رمزنگاری شده ذخیره میشوند و واحد توکن را منحصر به فرد میکنند.
- دیفای: امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) یک مورد استفاده در حال ظهور برای Web 3.0 است که در آن بلاکچین غیرمتمرکز، به عنوان پایهای برای فعال کردن خدمات مالی، خارج از محدوده زیرساخت سنتی بانکداری متمرکز استفاده میشود.
- ارز دیجیتال: ارزهای رمزنگاری شده مانند بیت کوین، برنامههای Web 3.0 هستند که دنیای جدیدی از ارز را ایجاد میکنند که هدف آن جدا بودن از دنیای تاریخی ارزهای فیات است.
- dApp: برنامههای غیرمتمرکز (dApps) برنامههایی هستند که بر روی بلاکچین ساخته شدهاند و از قراردادهای هوشمند برای فعال کردن ارائه خدمات در یک رویکرد برنامهای استفاده میکنند که در یک دفتر کل غیرقابل تغییر ثبت شده است.
- پلهای زنجیرهای: در دنیای Web 3.0 زنجیرههای بلوکی متعددی وجود دارد و ایجاد درجهای از قابلیت همکاری بین آنها، حوزه پلهای زنجیرهای متقابل است.
- DAO ها: DAOها قرار است به طور بالقوه به نهادهای سازماندهی خدمات Web 3.0 تبدیل شوند و ساختار و حاکمیتی را در یک رویکرد غیرمتمرکز ارائه دهند.
منبع: